ความรู้!

ลำดับตอนที่ #316 : การฆ่าคน

การฆ่าคน (murder) เป็นการกระทำให้มนุษย์ถึงแก่ความตาย จัดเป็นอาชญากรรมประเภทหนึ่ง ทางนิติศาสตร์แบ่งเป็นสองประเภท คือ การทำให้คนตายโดยเจตนา (homicide) และการทำให้คนตายโดยไม่เจตนา (manslaughter) การฆ่าคนทั้งสองประเภท ผู้กระทำต้องระวางโทษหนักหรือเบาตามกฎหมายแล้วแต่กรณี"การฆ่าคน" และ "ฆาตกรรม"

คำว่า "การฆ่าคน" เป็นศัพท์บัญญัติของราชบัณฑิตยสถาน ให้ใช้แทนคำภาษาอังกฤษว่า "murder"^[1]

ส่วน "ฆาตกรรม" มีความหมายตามพจนานุกรมมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ว่า "การฆ่าคน" แต่มิใช่ศัพท์บัญญัติที่ทางราชการมุ่งหมายให้ใช้อย่างเป็นทางการ^[2] ทั้งนี้ "ฆาตกรรม" เป็นคำสมาสระหว่างคำ "ฆาต" (บาลี. ตี, ฟาด, ฟัน, ฆ่า, ทำลาย) + "กรรม" มีความหมายตามอักษรว่า การตี, การฟาด, การฟัน, การฆ่า, การทำลาย ผู้กระทำฆาตกรรมเรียกว่า "ฆาตกร"

ปัจจุบันมีการใช้คำ "ฆาตกรรม" คละไปกับคำ "การฆ่าคน" ทั้งนี้ คำทั้งสองมีความหมายเดียวกันดังข้างต้น

[แก้] ภูมิหลังเกี่ยวกับการฆ่าคน

การถือว่าการฆ่าคนเป็นความผิดอาญา ปรากฏเป็นครั้งแรกสุดในประมวลกฎหมายพระเจ้าเออร์-นัมมู (Ur-Nammu) กษัตริย์ชาวสุเมเรียน โดยประมวลกฎหมายดังกล่าวตราขึ้นในระหว่างประมาณ 2100 ปีถึง 2050 ปีก่อน ค.ศ. มาตราหนึ่งบัญญัติไว้ว่า "ผู้ใดกระทำให้ผู้อื่นถึงแก่ความตายแล้วไซร้ ผู้นั้นต้องระวางโทษประหารชีวิต"

ในศาสนาเอบราฮัม (Abragamic Religions) การฆ่าคนถือเป็นสิ่งต้องห้าม โดยปรากฏอยู่ในบัญญัติ 10 ประการที่พระเจ้ามอบแก่โมเสสบนยอดเขาเซนาย^{[3] [4]}

ตามกฎหมายจารีตประเพณีของอังกฤษ การฆ่าคนถือเป็นความผิดสาธารณะ (public wrong) ^[5]

[แก้] นิยามทางนิติศาสตร์

นิยามของ "การฆ่าคน" นั้น ประเทศที่ใช้กฎหมายจารีตประเพณีเช่นประเทศอังกฤษเห็นว่า ไม่จำเป็นต้องเขียนเอาไว้ตายตัว เพียงรับรู้กันว่าเป็นความผิดอุกฉกรรจ์ก็เพียงพอแล้ว และในกรณีเช่นนี้ คำตัดสินก่อน ๆ ของศาลมักใช้เป็นที่พิจารณาว่าการฆ่าคนตามกฎหมายจารีตประเพณีนั้นถือเอาการกระทำเช่นไรบ้าง ส่วนประเทศที่ใช้ประมวลกฎหมายเช่นประเทศไทยมักมีการบัญญัตินิยามของ "การฆ่าคน" เอาไว้อย่างตายตัว และนิยามอาจแก้ไขได้ขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อมที่เป็นไป

[แก้] องค์ประกอบขั้นพื้นฐานของการฆ่าคน

การฆ่าคนพิจารณาจากองค์ประกอบขั้นพื้นฐานสองประการดังต่อไปนี้

1. การฆ่าคนนั้นเป็นการกระทำอันจะเป็นความผิดอาญา (actus reus)

2. การฆ่าคนนั้นเป็นไปเพราะมีเจตนาร้าย (mens rea) พิจารณาจากวัตถุประสงค์ ความจงใจ ความหวังผลร้าย การไตร่ตรองไว้ล่วงหน้า และ/หรือการปราศจากความระมัดระวังหรือยับยั้งชั่งใจ (wanton)

ทั้งนี้ โดยทั่วไป ความหวังผลร้ายมักไม่ใช้พิจารณาเป็นองค์ประกอบข้างต้นสักเท่าใด เนื่องด้วยถือว่าความจงใจที่จะฆ่าคนนั้นย่อมเกิดจากความหวังผลร้ายอยู่แล้ว และบางครั้งในการฆ่าคนที่เกิดจากการขาดความยับยั้งชั่งใจหรือในหรือคดีอุกฉกรรจ์บางประเภท ก็ถือไปโดยปริยายว่าย่อมเกิดจากความหวังผลร้ายอยู่แล้ว

[แก้] ข้อพิจารณาเพิ่มเติม

1. การฆ่าคนโดยไม่เจตนาหรือไม่ได้หวังผลร้าย มักถือว่าเป็นการทำให้คนตายโดยไม่เจตนา

2. การฆ่าคนโดยชอบด้วยกฎหมาย (เช่น การประหารชีวิต หรือการทำให้คนตายโดยคำสั่งของผู้บังคับบัญชา) และการทำคนตายโดยอุบัติเหตุ ถือเป็นการทำให้คนตายโดยเจตนา ทั้งนี้ การกระทำดังกล่าวจะเป็นความผิดหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อมแล้วแต่กรณี เป็นต้นว่า

• คำพิพากษาของศาลให้ลงโทษประหารชีวิตเป็นการสั่งให้ฆ่าคน แต่ไม่มีความผิดเนื่องจากเป็นวิถีทางที่ถูกต้องแห่งกฎหมาย (due process of law)

• การฆ่าปรปักษ์ (combatant) โดยคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมายที่มีขึ้นในระหว่างภาวะสงคราม รวมตลอดถึงการฆ่าที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายในภาวะสงคราม อาจถือเป็นการฆ่าคน และอาจถือเป็นอาชญากรรมสงคราม (แต่จะมีโทษหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อมแล้วแต่กรณี)

3. ในสังคมหลายภาคส่วนของโลก การฆ่าตัวตายไม่ถือว่าเป็นการฆ่าคน เนื่องจากจำเลยและผู้เสียหายเป็นบุคคลเดียวกัน ทั้งนี้ การสนับสนุนการฆ่าตัวตายอาจถือว่าเป็นความผิดขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อมแล้วแต่กรณี

[แก้] ผู้เสียหาย

ตามกฎหมายถือว่า ผู้เสียหายต้องเป็นมนุษย์เท่านั้น และต้องเป็นผู้ที่มีชีวิตอยู่ในระหว่างที่มีความผิดเกิดขึ้น

ศาลบางแห่งของบางประเทศถือว่าการสังหารตัวอ่อนในครรภ์หรือทารกในครรภ์มีความผิดคนละสถานกับความผิดในการฆ่าคนตาย เช่น ความผิดฐานทำให้ครรภ์แท้งอย่างผิดกฎหมาย หรือความผิดฐานฆ่าทารกในครรภ์

[แก้] เหตุบรรเทาโทษ

ในบางประเทศกำหนดให้บุคคลไม่สมประกอบซึ่งกระทำให้ผู้อื่นถึงแก่ความตายได้รับการบรรเทาโทษ หรือให้ถือว่าเป็นการทำให้คนตายโดยไม่เจตนา

ความไม่สมประกอบข้างต้น เป็นต้นว่า ภาวะซึมเศร้า (depression) ภาวะเครียด (stress) และผลข้างเคียงของการใช้ยาบางประเภท

[แก้] ความวิกลจริต

จำเลยในคดีฆ่าคนอาจไม่ต้องถูกสอบสวนหรืออาจไม่ต้องรับโทษ หากพบว่าจำเลยวิกลจริต เป็นต้นว่า ป่วยเป็นโรคจิตพิการ (mental disorder) โรคจิตเภท (schizophrenia) หรือโรคสมองเสื่อม (dementia)

ในบางประเทศ หากมีการตรวจสอบตามกระบวนการแล้วพบว่าจำเลยวิกลจริตจริง จำเลยอาจอ้างเหตุดังกล่าวเป็นข้อต่อสู้คดีให้ตนพ้นมลทินได้^[6] โดยข้อต่อสู้คดีดังกล่าวต้องมีองค์ประกอบดังต่อไปนี้

(1) อาการวิกลจริตของจำเลยนั้นรุนแรงถึงขนาด หรือ

(2) ในขณะกระทำความผิด อาการวิกลจริตนั้นกระทำให้สภาวะทางจิตใจของจำเลยไม่อาจรู้ดีรู้ชั่ว

ตัวอย่างเกี่ยวกับกรณีดังต่อไปนี้ เป็นต้นว่าที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายอาญาแห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส ดังต่อไปนี้

	มาตรา 112/1 บุคคล (ผู้กระทำความผิดอาญา) ไม่ต้องรับโทษทางอาญา หากในเมื่อขณะกระทำความผิดนั้นบุคคลดังกล่าวได้ประสบภาวะผิดปรกติทางจิตใจหรือทางระบบประสาท ซึ่งภาวะดังกล่าวกระทำให้บุคคลไม่อาจรู้ดีรู้ชั่วหรือไม่อาจรับรู้ถึงการที่ตนกำลังกระทำอยู่ หรือกระทำให้บุคคลไม่อาจควบคุมการกระทำของตนได้ "ในระหว่างกระทำความผิดอันมีบุคคลผู้ประสบภาวะผิดปรกติทางจิตใจหรือทางระบบประสาทเป็นผู้กระทำ หากบุคคลนั้นสามารถรั้งความรู้ดีรู้ชั่วเอาไว้ได้ หรือสามารถยับยั้งตนเองไม่ให้กระทำความผิดได้แล้วไซร้ ต้องระวางโทษตามกฎหมาย ทั้งนี้ ในการตัดสินลงโทษ ให้ศาลคำนึงถึงอาการวิกลจริตของผู้นั้นด้วย (ARTICLE 122-1. A person is not criminally liable who, when the act was committed, was suffering from a psychological or neuropsychological disorder which destroyed his discernment or his ability to control his actions. A person who, at the time he acted, was suffering from a psychological or neuropsychological disorder which reduced his discernment or impeded his ability to control his actions, remains punishable; however, the court shall take this into account when it decides the penalty and determines its regime.) [7]

ทั้งนี้ จำเลยที่สามารถใช้เหตุดังกล่าวเป็นข้อต่อสู้คดีได้โดยสิ้นเชิง มักไม่ต้องรับโทษจำคุกหรือโทษหนักกว่านั้น หากแต่มักถูกจำกัดอยู่ในสถานบำบัดอาการตามคำสั่งของศาล จนกว่าจะเป็นปรกติแล้วจะได้รับการปล่อยตัวให้กลับคืนสู่สังคมตามเดิมต่อไป

[แก้] องค์ประกอบที่ถือว่าเป็นการฆ่าคนอันมีโทษตามกฎหมาย

ตามกฎหมายจารีตประเพณี การฆ่าคนมักเป็นการกระทำโดยเจตนาร้ายอันไตร่ตรองมาก่อน (malice aforethought)

อย่างไรก็ดี ในทางกฎหมายทั่วไป การฆ่าคนถือว่าเป็นความผิดหากมีองค์ประกอบดังต่อไปนี้

1) มีจำเลย

2) พิจารณาสภาพจิตของจำเลย อย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้

ก) มีความประสงค์จะฆ่าคน ในกรณีนี้ หากพบว่าจำเลยเจตนาใช้อาวุธอันตรายถึงตาย (deadly weapon) กระทำให้ผู้อื่นได้รับความเสียหายหรือถึงแก่ความตาย ก็ให้อนุมานเข้าข่ายว่ามีความประสงค์ตามข้อนี้เช่นกัน อาวุธดังกล่าว เป็นต้นว่า ปืน มีดผาหน้าไม้ หรือรถในกรณีที่เจตนาใช้พุ่งชนผู้อื่น

ข) มีความประสงค์จะก่อให้เกิดความบาดเจ็บสาหัสแก่ร่างกายของบุคคล (grievous bodily harm)

ค) การนั้นได้กระทำไปโดยปราศจากความระมัดระวังหรือยับยั้งชั่งใจ หรือไม่อาจควบคุมตนเองได้ (abandoned and malignant heart) เป็นต้นว่า จำเลยรู้ดีว่าการกระทำนั้นเป็นความผิดตามกฎหมาย และรู้ตัวว่ากำลังทำอะไรอยู่ แต่ก็กระทำความผิดนั้นลงไปโดยเพิกเฉยความรับรู้นั้นเสีย หรือได้กระทำไปเพราะระบบการทำงานของร่างกายปฏิเสธความรับรู้นั้นเสีย เช่น ในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย ผู้ร้ายฆ่าคนต้องระวางโทษอันดับที่สอง หากความผิดนั้นได้กระทำไปเพราะได้ดื่มแอลกอฮอล์ ยา หรือสารบางประเภท จนทำให้ไม่อาจควบคุมตนเองได้หรือทำให้สติไม่สมปฤดี

ง) มีความประสงค์จะกระทำความผิดโดยรู้ว่าเป็นความผิดอาญาอุกฉกรรจ์ (felony)

[แก้] ประเภทของการฆ่าคน

ที่	ชื่อไทย	ชื่ออังกฤษ
1. การทำให้คนตายโดยเจตนา (homicide)
1.1	กามาตุรฆาต	lust murder
1.2	การฆ่าคนและพลีชีพตน	murder-suicide
1.3	การสังหารหมู่	mass murder / massacre
1.4	การุณยฆาต / ปราณีฆาต (ศัพท์แพทยศาสตร์) / แพทยานุเคราะหฆาต	euthanasia / physician-assisted suicide
1.5	ฆาตกรรมต่อเนื่อง	serial murder
1.6	ฆาตภัตติ / การจ้างวานฆ่า	contract murder
1.7	ปฏินิธิภูตฆาต	proxy murder
1.8	พาลกฆาต / การฆ่าเด็ก	child murder
1.9	พาหุฐานฆาต	spree murder / rampage murder
1.10	มนุสพลี / การบูชายัญด้วยมนุษย์	human sacrifice
1.11	ยโศโฆษาฆาต / การฆ่าคนเพราะอัปยศ	honour killing
1.12	หนนะ / การลอบสังหาร	assassination
1.13	อการุณยฆาต	torture murder
1.14	อวินิจฉยทัณฑ์ / การรุมประชาทัณฑ์	lynching
1.15	โอกาสกรรมฆาต	consensual homicide / assisted homicide
2. การทำให้คนตายโดยไม่เจตนา (manslaughter)
2.1	การทำให้คนตายโดยประมาท	negligent homicide
2.2	การทำให้คนตายโดยความประมาทในการขับขี่ยวดยาน	vehicular homicide
3. การฆ่าคนที่กฎหมายละเว้นโทษให้ (non-criminal homicide)
3.1	การฆ่าคนโดยไม่ผิดกฎหมาย	justifiable homicide
3.2	การประหารชีวิต	capital punishment
4. การฆ่าคนประเภทอื่น ๆ
4.1	กนิฐฆาต (การฆ่าพี่หรือน้องสาว)	sororicide
4.2	กุลฆาต (การล้างตระกูล)	familicide
4.3	ขัตติยฆาต (การปลงพระชนม์พระมหากษัตริย์)	regicide
4.4	คัพบาต / คัพฆาต (การทำแท้ง)	feticide
4.5	ญาติฆาต	parricide
4.6	ทารกฆาต	infanticide
4.7	เทวฆาต (การฆ่าเทพ)	deicide
4.8	ธีตฆาต (การฆ่าลูกหญิง)	filicide
4.9	นิฏฐุปาลกฆาต (การสังหารทรราช)	tyrannicide
4.10	ปิตุฆาต	patricide
4.11	พันธุฆาต (การล้างชาติ / การล้างเผ่าพันธุ์)	genocide
4.12	ภริดาฆาต (การฆ่าสามี)	mariticide
4.13	ภริยาฆาต	uxoricide
4.14	ภาดาฆาต ( การฆ่าพี่หรือน้องชาย)	fratricide
4.15	มหาปิตุฆาต (การฆ่าลุงหรือน้าชาย)	avunculicide
4.16	มาตุฆาต	matricide
4.17	รัฐปาลฆาต (การฆ่าคนโดยคำสั่งของรัฐบาล)	democide
4.18	สันตติฆาต (การล้างลูกหลาน)	prolicide
4.19	อัตวินิบาตกรรม	suicide
4.20	อิตถีฆาต (การฆ่าสตรี)	femicide

[แก้] ความผิดเกี่ยวกับการฆ่าคนตามกฎหมายไทย

สามารถจำแนกความผิดเกี่ยวกับการฆ๋าคนตามประมวลกฎหมายอาญาของไทย (ปมอ.) และกฎหมายอื่นของไทยที่เกี่ยวข้องได้ดังต่อไปนี้

ที่	ความผิด	โทษ	กฎหมายและมาตรา
ประมุขแห่งรัฐ
1	การปลงพระชนม์พระมหากษัตริย์ พระราชินี หรือรัชทายาท หรือฆ่าผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งประเทศไทย	- ประหารชีวิต	ปมอ. มาตรา 107 วรรคหนึ่ง และมาตรา 109 วรรคหนึ่ง
2	การปลงพระชนม์ราชาธิบดี ราชินี รัชทายาท หรือประมุขแห่งรัฐต่างประเทศ	- ประหารชีวิต หรือ - จำคุกตลอดชีวิต	ปมอ. มาตรา 130
3	การพยายามฆ่าบุคคลตามข้อ 1 หรือข้อ 2	- โทษเช่นเดียวกับการฆ่าบุคคลนั้น	ปมอ. มาตรา 107 วรรคสอง มาตรา 109 วรรคสอง และมาตรา 130
4	การเตรียมการปลงพระชนม์พระมหากษัตริย์แห่งประเทศไทย หรือ การล่วงรู้ข้อมูลเกี่ยวกับการเตรียมการดังกล่าวแต่ช่วยปกปิดไว้	- จำคุกตลอดชีวิต	ปมอ. มาตรา 107 วรรคสาม
5	การเตรียมการปลงพระชนม์พระราชินีหรือรัชทายาท หรือการเตรียมการฆ่าผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งประเทศไทย หรือ การล่วงรู้ข้อมูลเกี่ยวกับการเตรียมการดังกล่าวแต่ช่วยปกปิดไว้	- จำคุกตั้งแต่ 12-20 ปี	ปมอ. มาตรา 107 วรรคสาม
6	การสนับสนุนการกระทำความผิดตามข้อ 1 ข้อ 3 ข้อ 4 หรือข้อ 5	- โทษเช่นเดียวกับความผิดนั้น	ปมอ. มาตรา 111
บุคคล
7	การฆ่าผู้อื่น	- ประหารชีวิต หรือ - จำคุกตลอดชีวิต หรือ - จำคุกตั้งแต่ 15-20 ปี	ปมอ. มาตรา 288
8	การฆ่า - 8.1 บุพการี - 8.2 เจ้าพนักงานซึ่งกระทำการตามอำนาจหน้าที่ - 8.3 ผู้ช่วยเหลือเจ้าพนักงานตาม 8.2 - 8.4 ผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อน - 8.5 ผู้อื่นอย่างทารุณ - 8.6 ผู้อื่นเพื่อให้กระทำความผิดอื่นได้สะดวก - 8.7 ปิดปาก - 8.8 ผู้อื่นเพื่อรักษาผลประโยชน์ของตน โดยที่ผลประโยชน์นั้นมาจากการกระทำความผิดอื่น - 8.9 ผู้อื่นเพื่อหนีความผิด	- ประหารชีวิต	ปมอ. มาตรา 289
9	การทำให้คนตายโดยไม่เจตนา	- จำคุกตั้งแต่ 3-15 ปี	ปมอ. มาตรา 290 วรรคหนึ่ง
10	การทำให้เกิดความผิดตามข้อ 8 โดยไม่เจตนา	- จำคุกตั้งแต่ 3-20 ปี	ปมอ. มาตรา 290 วรรคสอง
11	การยุให้บุคคลดังต่อไปนี้ฆ่าตัวตาย - เด็กอายุไม่เกินสิบหกปี - ผู้ที่ไม่อาจจำแนกได้ว่าการกระทำของตนดีหรือชั่วอย่างไร - ผู้ที่ไม่อาจควบคุมตนเองได้ (เช่น ผู้ที่กำลังโกรธ) (ถ้าหากบุคคลดังกล่าวได้ฆ่าตัวตายหรือได้พยายามฆ่าตัวตาย จึงจะเป็นความผิดตามข้อนี้)	- จำคุกไม่เกิน 5 ปี หรือ - ปรับไม่เกิน 1,000 บาท หรือ - ทั้งสองโทษ	ปมอ. มาตรา 293