ลำดับตอนที่ #51
คืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด
คุณแน่ใจว่าต้องการคืนค่าการตั้งค่าทั้งหมด ?
ลำดับตอนที่ #51 : ขวัญ\" ของคนอยู่ที่ไหน
\"ขวัญ\" ของคนอยู่ที่ไหน และดูเหมือน ไม่เฉพาะแต่คนเท่านั้น ที่มีขวัญ สัตว์ และสิ่งอื่นๆ ก็มีขวัญด้วย ใช่หรือไม่
.......ร้อยแปดเรื่องไทย, \"ส.พลายน้อย\", ตุลาคม ๒๕๔๑, หน้า ๑๑๖-๑๑๘
...................
......ขวัญของคนอยู่ที่ไหน ไม่มีใครตอบได้ชัดเจน แต่ตามที่เข้าใจกัน เชื่อว่าขวัญอยู่ที่ศรีษะ เพราะจะอยู่ที่ส่วนอื่น ก็ไม่เหมาะ ถ้าจะมีอีกแห่งหนึ่ง ก็ตรงทรวงอก ซึ่งจะเห็น เวลาเด็กตกใจ ผู้ใหญ่จะเอามือ ลูบศรีษะ หรือตบที่อกเบาๆ พร้อมกับกล่าวว่า ขวัญเอ๊ย อยู่กับเนื้อกับตัว อาการที่ ขวัญออกจากตัวไปนั้น มีคำเรียกอยู่หลายคำ เช่น ขวัญหาย ขวัญหนี ขวัญบิน และขวัญหนีดีฝ่อ หรือ ขวัญแขวน
......ขวัญของไทย จะมีรูปร่างอย่างไร ไม่ทราบ แต่ขวัญของลาว มีรูปเป็น จิ้งหรีด, ขวัญของพม่า เรียกว่า เล็บบยา (Leip-bya แต่อ่านเป็น Layk-pyah) แปลว่า ผีเสื้อ, เซมังกัด หรือ ขวัญของมลายู มีรูปเป็น นกตัวเล็กๆ , เปิงคเมา ขวัญของมอญ ไม่ทราบรูปร่าง, ขวัญของเขมร เรียกว่า ประลึง ไม่ทราบรูปร่าง อีกเหมือนกัน
......ขวัญ นอกจากจะอยู่ในคนแล้ว ยังมีอยู่ในสัตว์ ที่คนเคยใช้ เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย ถึงสิ่งที่ไม่มีชีวิต อย่างอื่น เช่น เสาเรือน เรือ เกวียน ข้าวเปลือก ฯลฯ ก็มีขวัญ เพราะมีประเพณีกล่าวถึง คำทำขวัญ เรียกขวัญ เป็นหลักฐานอยู่
......เรื่องขวัญ เขียนอธิบายยาก จะขอยกคำอธิบายในหนังสือ ขวัญและประเพณีการทำขวัญ ของ \"เสถียรโกเศศ\" ซึ่งเปรียบ เจตภูติ กับ ขวัญ ไว้ดังต่อไปนี้
......\"เจตภูตนั้น มีลักษณะอยู่อย่างหนึ่ง ซึ่งเหมือนกับขวัญ คือ ไม่มีแต่หนึ่งเท่านั้น ตามคติของชาวบ้านว่า เจตภูต มีอยู่สี่ด้วยกัน เมื่อคนเจ็บไข้มีอาการหนัก เข้าขั้นตรีทูต คือบอกลักษณะว่า จะไม่รอด ก็แสดงว่า เจตภูต ออกไปจากตัวแล้วสาม ยังคงเหลืออยู่ อีกหนึ่งเท่านั้น ถ้าที่ยังเหลือนี้ออกไปเมื่อใด คนไข้นั้นก็จะตาย...\"
......\"เรื่องเจตภูตที่เล่ามานี้ เมื่อเปรียบเทียบลักษณะของ เจตภูต กับขวัญดู ก็ไม่ผิดแปลกกันกี่มากน้อย ขวัญจะออกจากตัวไป ก็ต่อเมื่อ ตกใจมาก หรือถูกผีร้ายกระทำ ส่วนเจตภูตจะออกจากตัวไปก็แต่เฉพาะ เมื่อตกอยู่ในที่เปลี่ยว มีความหวาดสะดุ้ง หรือเมื่อหลับฝันไป นึกๆ ก็อยากจะเหมาเอาว่า ขวัญ และเจตภูต เป็นอย่างเดียวกัน จะต่างกันแต่ชื่อที่เรียกเท่านั้น ดีร้ายเจตภูตจะเป็นความเชื่อ ของชนชาติอื่นในเรื่องขวัญ แต่เรียกชื่อเป็นเสียอีกอย่างหนึ่ง คือไม่เรียกขวัญ แต่เรียกว่า เจตภูต เราได้เรื่องเจตภูตของเขามา เห็นมันคล้ายคลึงกับ เรื่องขวัญของเรา จึงนำเอามาผนวกไว้เสียด้วยกัน เรื่องจึงยุ่งกันใหญ่\"
......\"คราวนี้มีปัญหาว่า ขวัญออกไปเที่ยวเตร็ดเตร่ ในขณะที่เจ้าของขวัญ กำลังฝันอยู่ ขวัญนั้นออกจากร่างกาย ที่ตรงไหน ของร่างกาย ทางข้างไทย ก็ไม่ปรากฏว่ามีบอกไว้ว่า เป็นที่ตรงไหนบ้าง คิดว่าเห็นจะออกไปทาง ขม่อม เพราะเราถือหัวว่า เป็นส่วนประเสริฐ ของร่างกาย จะลอดราวผ้าก็ไม่ได้ ยิ่งผ้านุ่งผู้หญิงด้วยแล้ว เป็นถูกไม่ได้เป็นอันขาด แม้ตากอยู่ที่ราว ลมพัดปลิว มาถูกศรีษะ นิดเดียวเท่านั้น ข้าพเจ้ายังต้องเหลียวดูที่ผ้า และคลำดูที่ศรีษะ โดยตนเองไม่รู้สึกตัว ว่าที่ทำเช่นนั้น มันติดเป็นทายาท มานมนานไกลเต็มที ย่อมฝังลึกอยู่ในจิตใจ แม้มีขวัญแก่กล้าแล้ว ก็ยังไม่วายรู้สึกเป็นเช่นนั้น ยิ่งยอมให้ผู้หญิงลูบศรีษะ ตอนที่เรียก กบาลด้วย ก็ถือมาก ถ้ามือผู้หญิงที่ลูบหัวนั้น เป็นมือซ้ายด้วยก็ซวยเต็มที เพราะมือข้างนั้น เขาใช้ร้อยแปดอย่าง\"
--------------------------------------------------------------------------------
.......ร้อยแปดเรื่องไทย, \"ส.พลายน้อย\", ตุลาคม ๒๕๔๑, หน้า ๑๑๖-๑๑๘
...................
......ขวัญของคนอยู่ที่ไหน ไม่มีใครตอบได้ชัดเจน แต่ตามที่เข้าใจกัน เชื่อว่าขวัญอยู่ที่ศรีษะ เพราะจะอยู่ที่ส่วนอื่น ก็ไม่เหมาะ ถ้าจะมีอีกแห่งหนึ่ง ก็ตรงทรวงอก ซึ่งจะเห็น เวลาเด็กตกใจ ผู้ใหญ่จะเอามือ ลูบศรีษะ หรือตบที่อกเบาๆ พร้อมกับกล่าวว่า ขวัญเอ๊ย อยู่กับเนื้อกับตัว อาการที่ ขวัญออกจากตัวไปนั้น มีคำเรียกอยู่หลายคำ เช่น ขวัญหาย ขวัญหนี ขวัญบิน และขวัญหนีดีฝ่อ หรือ ขวัญแขวน
......ขวัญของไทย จะมีรูปร่างอย่างไร ไม่ทราบ แต่ขวัญของลาว มีรูปเป็น จิ้งหรีด, ขวัญของพม่า เรียกว่า เล็บบยา (Leip-bya แต่อ่านเป็น Layk-pyah) แปลว่า ผีเสื้อ, เซมังกัด หรือ ขวัญของมลายู มีรูปเป็น นกตัวเล็กๆ , เปิงคเมา ขวัญของมอญ ไม่ทราบรูปร่าง, ขวัญของเขมร เรียกว่า ประลึง ไม่ทราบรูปร่าง อีกเหมือนกัน
......ขวัญ นอกจากจะอยู่ในคนแล้ว ยังมีอยู่ในสัตว์ ที่คนเคยใช้ เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย ถึงสิ่งที่ไม่มีชีวิต อย่างอื่น เช่น เสาเรือน เรือ เกวียน ข้าวเปลือก ฯลฯ ก็มีขวัญ เพราะมีประเพณีกล่าวถึง คำทำขวัญ เรียกขวัญ เป็นหลักฐานอยู่
......เรื่องขวัญ เขียนอธิบายยาก จะขอยกคำอธิบายในหนังสือ ขวัญและประเพณีการทำขวัญ ของ \"เสถียรโกเศศ\" ซึ่งเปรียบ เจตภูติ กับ ขวัญ ไว้ดังต่อไปนี้
......\"เจตภูตนั้น มีลักษณะอยู่อย่างหนึ่ง ซึ่งเหมือนกับขวัญ คือ ไม่มีแต่หนึ่งเท่านั้น ตามคติของชาวบ้านว่า เจตภูต มีอยู่สี่ด้วยกัน เมื่อคนเจ็บไข้มีอาการหนัก เข้าขั้นตรีทูต คือบอกลักษณะว่า จะไม่รอด ก็แสดงว่า เจตภูต ออกไปจากตัวแล้วสาม ยังคงเหลืออยู่ อีกหนึ่งเท่านั้น ถ้าที่ยังเหลือนี้ออกไปเมื่อใด คนไข้นั้นก็จะตาย...\"
......\"เรื่องเจตภูตที่เล่ามานี้ เมื่อเปรียบเทียบลักษณะของ เจตภูต กับขวัญดู ก็ไม่ผิดแปลกกันกี่มากน้อย ขวัญจะออกจากตัวไป ก็ต่อเมื่อ ตกใจมาก หรือถูกผีร้ายกระทำ ส่วนเจตภูตจะออกจากตัวไปก็แต่เฉพาะ เมื่อตกอยู่ในที่เปลี่ยว มีความหวาดสะดุ้ง หรือเมื่อหลับฝันไป นึกๆ ก็อยากจะเหมาเอาว่า ขวัญ และเจตภูต เป็นอย่างเดียวกัน จะต่างกันแต่ชื่อที่เรียกเท่านั้น ดีร้ายเจตภูตจะเป็นความเชื่อ ของชนชาติอื่นในเรื่องขวัญ แต่เรียกชื่อเป็นเสียอีกอย่างหนึ่ง คือไม่เรียกขวัญ แต่เรียกว่า เจตภูต เราได้เรื่องเจตภูตของเขามา เห็นมันคล้ายคลึงกับ เรื่องขวัญของเรา จึงนำเอามาผนวกไว้เสียด้วยกัน เรื่องจึงยุ่งกันใหญ่\"
......\"คราวนี้มีปัญหาว่า ขวัญออกไปเที่ยวเตร็ดเตร่ ในขณะที่เจ้าของขวัญ กำลังฝันอยู่ ขวัญนั้นออกจากร่างกาย ที่ตรงไหน ของร่างกาย ทางข้างไทย ก็ไม่ปรากฏว่ามีบอกไว้ว่า เป็นที่ตรงไหนบ้าง คิดว่าเห็นจะออกไปทาง ขม่อม เพราะเราถือหัวว่า เป็นส่วนประเสริฐ ของร่างกาย จะลอดราวผ้าก็ไม่ได้ ยิ่งผ้านุ่งผู้หญิงด้วยแล้ว เป็นถูกไม่ได้เป็นอันขาด แม้ตากอยู่ที่ราว ลมพัดปลิว มาถูกศรีษะ นิดเดียวเท่านั้น ข้าพเจ้ายังต้องเหลียวดูที่ผ้า และคลำดูที่ศรีษะ โดยตนเองไม่รู้สึกตัว ว่าที่ทำเช่นนั้น มันติดเป็นทายาท มานมนานไกลเต็มที ย่อมฝังลึกอยู่ในจิตใจ แม้มีขวัญแก่กล้าแล้ว ก็ยังไม่วายรู้สึกเป็นเช่นนั้น ยิ่งยอมให้ผู้หญิงลูบศรีษะ ตอนที่เรียก กบาลด้วย ก็ถือมาก ถ้ามือผู้หญิงที่ลูบหัวนั้น เป็นมือซ้ายด้วยก็ซวยเต็มที เพราะมือข้างนั้น เขาใช้ร้อยแปดอย่าง\"
--------------------------------------------------------------------------------
เก็บเข้าคอลเล็กชัน
ความคิดเห็น