วรรณคดีสไตล์เกรียน

ลำดับตอนที่ #90 : มิลินทปัญหา

เมื่อครั้นพุทธกาล มีพุทธทำนายก่อนการปรินิพพานว่า อีก 500 ปี จักมีการสนทนาธรรมปุจฉาวิสัชนาของสองนักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่ ซึ่งจะทำให้ศาสนาของพระโคดมยั่งยืนอยู่ตลอดถึง 5,000 ปี และนี่ก็คือบทเริ่มต้นของเรื่อง... มิลินทปัญหา....

มิลินทปัญหา (Milinda Panha) เป็นปกรณัมเก่าแก่และสำคัญหนึ่งในพระพุทธศาสนา ไม่ปรากฏว่าท่านผู้ใดเป็นผู้รจนา เชื่อกันว่าแต่งขึ้นราว พ.ศ. 500 โดยแบ่งออกเป็น 6 ส่วน คือ

1. บุพพโยค : ว่าด้วยบุพพกรรมและประวัติของพระนาคเสนและพระเจ้ามิลินท์
2. มิลินปัญหา : ว่าด้วยปัญหาเงื่อนเดียว
3. เมณฑกปัญหา : ว่าด้วยปัญหาสองเงื่อน
4. อนุมานปัญหา : ว่าด้วยเรื่องที่รู้โดยอนุมาน
5. ลักขณปัญหา : ว่าด้วยลักษณะแห่งธรรมต่าง ๆ
6. อุปมากถาปัญหา : ว่าด้วยเรื่องที่จะพึงทราบด้วยอุปมา

ต้นฉบับเดิมเป็นภาษาสันสกฤต แต่ได้สูญหายไปคงเหลือแต่ฉบับที่แปลเป็นภาษาจีนอยู่ถึง 11 สำนวน จากภาษาจีนก็มีการถ่ายทอดเป็นภาษาอื่นๆ (ญี่ปุ่น ,เยอรมัน ,ฝรั่งเศส ,อิตาลี และ รัสเซีย ) ซึ่งไม่ใช่อยู่ในลัทธิเถรวาทโดยตรง แต่เป็นแนวความคิดของลัทธิสรรวาสติวาทิน (กึ่งเถรวาท กึ่งมหายาน) หนึ่งใน 18 นิกายที่ตั้งขึ้นภายหลังพุทธกาล 

ส่วนฉบับบาลีนั้นมีการแปลเป็นภาษาไทย พม่า สิงหล เบงกาลี และ อังกฤษ (อันนี้เถรวาทแท้ๆ)

.

.

เรื่องราวบทสนทนาธรรมะของพระเจ้ามิลินท์ ราชากรีก กับ พระนาคเสนเถระ (Nagasena) ภิกษุแห่งชมพูทวีป จนพระเจ้ามิลินท์ยอมปวารณาตนเป็นพุทธอุปถัมถ์ และได้สร้างพระพุทธรูปองค์แรกของโลกขึ้นมาเพื่อระลึกถึงพระพุทธเจ้า

แล้วรู้หรือเปล่า ว่าพระเจ้ามิลินท์มีตัวตนจริงๆในประวัติศาสตร์! เขาก็คือ พระเจ้าเมนันเดอร์ที่ 1 (Menander I Soter) กษัตริย์อินโด-กรีก ผู้ก่อตั้งอาณาจักรขนาดใหญ่ในภูมิภาคเอเชียใต้และกลายเป็นผู้อุปถัมภ์ศาสนาพุทธ

พระเจ้าเมนันเดอร์เป็นกษัตริย์องค์แรกของอาณาจักรเกรโครแบคเตรีย (Greco-Bactrian Kingdom) (ปัจจุบันก็คือทางตอนเหนือของอัฟกานิสถาน ทาจิกิสถาน และ คาซัคสถาน) ในที่สุดก็ก่อตั้งอาณาจักรในอนุทวีปอินเดีย นักภูมิศาสตร์กรีก เขียนไว้ว่า “พระองค์พิชิตรัฐ (ในอินเดีย) ได้มากกว่าพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชจะทำได้ซะอีก

หลังจากที่พระองค์สวรรคต พระมเหสีของพระองค์พระนามว่า อะกาทอคลีอา (Agathokleia) ก็รับช่วงต่อโดยเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินแทนพระโอรสนาม สตราโตที่ 1 (Strato I) 

การบันทึกของพระพุทธศาสนาบอกว่าพระองค์ส่งมอบอาณาจักรไปสู่พระโอรสและปลีกตัวเองจากโลก แต่พลูตราช (Plutarch) บันทึกว่าพระองค์สวรรคตในค่ายทหาร และยังบอกว่า พระอัฐิของพระองค์ถูกแบ่งออกเป็นส่วนเท่าๆ กันเพื่อเมืองต่าง ๆ เพื่อนำไปประดิษฐานในอนุสรณ์สถาน อาจจะเป็นสถูปทั่วทั้งอาณาจักรของพระองค์