การสร้างเสริมสุขภาพมารดาในระยะหลังคลอด
กระบวนการสร้างและการหลั่งน้ำนม
การผลิตน้ำนม
ในระยะหลังคลอดเมื่อระดับเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนลดลงจะเริ่มมีการผลิตนม การกระตุ้นโดยการดูดนมของทารก จะกระตุ้นปลายประสาทที่บริเวณหัวนมไปตามไขสันหลังสู่สมองส่วนกลางแล้วกระตุ้นไฮโปธาลามัสให้มีการหลั่งโพแลคตินจากต่อมพิทูอิตารีส่วนหน้าอย่างต่อเนื่อง
การหลั่งน้ำนม
กลไกการหลั่งน้ำนมเรียกว่า Let-dowe reflex ซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่อเต้านมว่าง รีเฟล็กซ์เกิดจากการที่ทารกดูดหัวนม ทำให้ posterior pituitary gland ปล่อยออกซิโทซินออกมาทำให้เนื้อเยื่อรอบๆแอลวิโอไลหดตัวกระตุ้นน้ำนมจาก แอลวิโอไลและท่อเล็กๆไปยังท่อใหญ่ซึ่งมีรูเปิดที่หัวนม น้ำนมจะออกจากท่อใหญ่นี้ได้ด้วยการกดและการดูด สิ่งสำคัญที่จะรักษาการผลิตของน้ำนมคือ ต้องมีการกระตุ้นรีเฟล็กซ์ซึ่งเกิดขึ้นได้ง่าย มารดาบางคนอาจมีน้ำนมมาก่อนเวลาให้บุตรโดยจะรู้สึกแปล๊บๆที่เต้านม สังเกตเห็นมีน้ำนมหยดออกมา แต่รีเฟล็กซ์การขับน้ำนมอาจถูกยับยั้งได้ง่าย เช่น ความวิตกกังวล อ่อนเพลีย เจ็บปวด ความขัดแย้งทางอารมณ์หรือความกลุ้มใจ ความตกใจ ความเศร้าโศก ความกังวล หรือความกระทบกระเทือนทางอารมณ์ใดๆ อาจทำให้การผลิตน้ำนมลดลงได้ชั่วคราว การให้ทารกดูดนม จะประสบผลสำเร็จได้เป็นอย่างดีถ้ามารดาเต็มใจหรือต้องการให้ทารกดูดนมตนเองจริงๆ มีทัศนคติที่ดี ภาวะโภชนาการที่ดี พักผ่อนอย่างเพียงพอ ภาวะด้านจิตใจและร่างกายดี จะช่วยส่งเสริมให้การผลิตน้ำนมเป็นไปด้วยดี
การส่งเสริมการเลี้ยงทารกด้วยนมมารดา
การให้ทารกดูดนมมารดามีความสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบสเมือนเป็นการสื่อถึงความรัก ความอบอุ่นและความสบาย ความสำเร็จในการให้ทารกดูดนมเป็นองค์ประกอบ ที่สำคัญในการพัฒนาพื้นฐานของความไว้วางใจ (trust) ของทารก การให้นมแก่ทารกไม่เพียงแต่จะสร้างพื้นฐานในการสร้างสัมพันธภาพเท่านั้น ยังเป็นการกระตุ้นมารดาให้สำนึกถึงบทบาทหน้าที่ของการเป็นมารดาเมื่อประสบการณ์ในการให้นมแก่ทารกครั้งแรกประสบผลสำเร็จด้วยดี ทั้งมารดาและทารกมารดาจะมีความมั่นใจในความสามารถของตนเอง
การเลี้ยงทารกด้วยน้ำนมมารดาควรได้มีการตัดสินใจและเตรียมตัวตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์เพื่อให้มีทัศนคติที่ดี เพราะเมื่อมารดมีทัศนคติที่ดี โอกาสที่จะประสบผลสำเร็จในการเลี้ยงทารกด้วน้ำนมมารดาจะสูงขึ้น และจำเป็นต้องสนใจรายละเอียดต่างๆ เช่น การอุ้มทารก ปฏิกิริยาตอบสนองของทารกขณะดูดนม ท่าของมารดาขณะให้ทารกดูดนม การยื่นของหัวนมเป็นต้น
ความคิดเห็น